Rijksmuseum Meet met twee Maten
update: na publicatie van deze blogpost heeft het Rijksmuseum telefonisch contact opgenomen om te zeggen dat ze de algemene voorwaarden gaan wijzigen.
We houden je op de hoogte.
Onderstaand opiniestuk is eerder gepubliceerd op de website van Kennisland.
Rijksstudio is het platform van het Rijksmuseum waarin ze het delen en hergebruiken van grote delen van de collectie mogelijk maken. Een prachtig voorbeeld voor de hele sector, maar het is niet alles goud wat er blinkt. In dealgemene voorwaarden van de competitie Rijksstudio Award maakt het museum een nare uitglijder.
Rijksstudio geeft
Vorige week bestond Rijksstudio een jaar. Reden voor een feestje, temeer omdat er vorig jaar meer dan 350.000 afbeeldingen gedownload zijn via Rijksstudio. Een indrukwekkend getal. Daarnaast verwijderde Rijksstudio de downloadbeperking van zijn scans in hoge resolutie. Voorheen was het niet mogelijk om een scan van een niet langer auteursrechtelijk beschermd werk in hoge resolutie te downloaden als particulier voor commercieel gebruik, nu wel. Dit geeft iedereen de mogelijkheid om de beschikbare werken van Rijksstudio te downloaden en voor alle doeleinden te gebruiken. Het museum is hiermee een prachtig voorbeeld voor de rest van de sector.
Het Rijksmuseum overwint hiermee een hardnekkige angst die de culturele sector teistert. Kennisland bepleit al jaren dat het zo open mogelijk beschikbaar stellen van cultureel erfgoed een cruciaal onderdeel is van de missie van de culturele sector. De contractuele restricties die het Rijksmuseum aan werken in het publieke domein verbond, werken deze visie tegen.
Rijkstudio neemt
Maar het museum maakt een misstap met de de lancering van de Rijksstudio Award. De ontwerrpwedstrijd ‘Maak je eigen meesterwerk’ is een fantastische manier om te laten zien dat met vrij beschikbaar cultureel erfgoed prachtige nieuwe werken gemaakt kunnen worden. Maar dat het Rijksmuseum blijkbaar besloten heeft om zich vervolgens al die nieuwe werken toe te eigenen vind ik absurd.
Door akkoord te gaan met de voorwaarden van de Rijksstudio Award verlies je alle rechten op het door jou gemaakte werk: ‘Door inzending van het ontwerp draag je alle rechten op het ontwerp […] over aan het Rijksmuseum. Tegelijkertijd krijg je toestemming van het Rijksmuseum om jouw eigen ontwerp voor niet-commerciële doeleinden te blijven gebruiken.’
Dit staat haaks op het idee achter Rijksstudio, verwoord door Taco Dibbits, directeur Collecties Rijksmuseum: “Rijksstudio is ontstaan vanuit de overtuiging dat de collectie van en voor iedereen is.” Het Rijksmuseum geeft met de Award-voorwaarden het verkeerde voorbeeld. De voorwaarden zouden aangepast moeten worden zodat de inzender het Rijksmuseum een niet-exclusieve, niet-overdraagbare licentie geeft om het ontwerp commercieel te exploiteren. Het auteursrecht op de inzendingen blijft dan bij de deelnemers.
Voorlopers als het Rijksmuseum worden altijd nauw gevolgd. Voor hun omgang met materiaal waarvan het auteursrecht verlopen is kan het museum niet genoeg worden geprezen. Het is jammer dat ze dit beeld door de competitievoorwaarden enigszins beschadigen. Het zou het Rijksmuseum sieren om de voorwaarden alsnog aan te passen.