A History of Museums, musea in de 21e eeuw
“Ik denk niet dat er echt een vervanging is voor museumbezoek om een Chagall te bekijken,” zei Kevin Guilfoile van het Museum of Online Museums, bij de zender NPR in 2006. “Some things just inherently, aesthetically you need to be in the presence of them. Other things, it’s not necessary.”
Er wordt wel vaker gesproken over ‘the real thing’ en tentoonstellingontwerpers, 3D / multimedia designers als Opera, IJsfontein, Kossmann De Jong, Kiss The Frog, Tinker Imagineers, Meerel, en Doornroos houden daar ook terdege rekening mee, ook al omdat zij doorgaans sterk op de (authentieke) beleving inzetten. tentoonstellingen in De Nieuwe Kerk in Amsterdam mogen zich steevast op drommen toeschouwers verheugen die speciaal voor de unieke objecten komen. De meningen daarover verschillen niettemin. Lang heeft het object centraal gestaan, als vertrek- ijk- en eindpunt in de benadering van erfgoedspecialisten. Tijdens een gesprek met Theo Thomassen, directeur van de Reinwardt Academie, die al enige tijd fors inzet op vernieuwing van zowel het vak als de opleiding, stelde ik voor dat niet zozeer het object als wel de conversatie centraal zou moeten staan. Dat de ene mens aan de ander vraagt: ‘Wat heb jij daar?‘ Waarop de ander antwoordt: ‘Ik heb iets bewaard.‘ ‘O,’ zegt de een weer, ‘waarom?‘ Deze conversatie en wat daaruit volgt, alsook de verdieping en reflectie daarop dient waar mogelijk gefaciliteerd te worden door erfgoedinstellingen (maar niet door erfgoedinstellingen alleen). En natuurlijk hoort daar ook het object bij, met deskundigheid omtrent conservering, beschrijving, tentoonstelling enzovoorts. Waarom? Omdat erfgoed ons allen aangaat, dat weten we wel, en we de mogelijkheden moeten hebben om die betrokkenheid te tonen, ervaren, bediscussiëren. Dat plaatst een erfgoedinstelling middenin de samenleving.
De zender NPR wijdt onder de titel “A History Of Museums, ‘The Memory Of Mankind” een serie uitzendingen aan musea in de 21e eeuw. Ze beginnen met te vertellen dat het totale aantal musea in de VS gezamenlijk meer bezoekers trekken dan de grote sportevenementen als major-league baseball, basketball, football en hockey. tegenwerping is dat het dan vooral gaat om schoolklassen die min of meer verplicht een bezoek brengen aan een museum. Een belangwekkender uitspraak vind ik die van Ford Bell, Hoofd van the American Association of Museums.
“Museums are often thought of as nice amenities. People don’t think about museums as being a critical piece in our educational infrastructure in this country.”
Ik ben van mening dat het verder gaat dan alleen educatie, of informatie, of entertainment. Essentiëler dan zulke doelstellingen, net als bezoekersaantallen, is de betekenis. Bezoekers, gebruikers, overheid, bedrijven, kennisinstituten en erfgoedinstellingen zorgen gezamenlijk voor betekenis; nieuwe media maar ook oudere zoals zenders en omroepen kunnen daarbij dienen als tuigage, zeilen, roer, stroming of welke metafoor je maar wilt. Zorg voor een boot, zet de bezoeker aan het roer en wees als erfgoedinstelling dan vervolgens de loods, die weet heeft van het getij, de stroming en de zandbanken.