BMICE Auteursrecht (1)

Bij het digitaliseren en bij het ontwikkelen van bijpassende business modellen, worden erfgoedinstellingen op een nieuwe manier met het auteursrecht geconfronteerd. In het analoge tijdperk speelde het auteursrecht voor veel erfgoedinstellingen een ondergeschikte rol (met uitzondering van de audiovisuele sector). Het vertonen van fysieke werken (zoals schilderijen) en het opslaan in archieven vereist geen toestemming van welke auteursrechthebbende dan ook. Maar voor het digitaliseren en het online brengen van digitale reproducties is wel toestemming nodig van alle rechthebbenden. De meeste erfgoedinstellingen zijn niet in het bezit van deze auteursrechten.

Nieuwe belanghebbenden

Dit betekent dat erfgoedinstellingen bij het ontwikkelen van business modellen voor digitaal erfgoed met een nieuwe groep belanghebbenden te maken hebben: de auteurs(rechthebbenden) van de werken in hun collectie. Hierdoor moeten niet alleen de operationele kosten van het digitaliseren worden gedekt, maar ook de vergoedingen voor rechthebbenden.

Nieuwe werkelijkheid

Er ontstaat daardoor een bijzondere situatie. Een voorbeeld: een museum kan met de topstukken van moderne kunstenaars (bijvoorbeeld Piet Mondriaan) een speciale tentoonstelling organiseren. Hiervoor mag het museum hoge entreegelden vragen, zonder dat er enige vergoeding naar de rechthebbenden gaat. Maar als ditzelfde museum afbeeldingen van deze werken in een lage resolutie op zijn eigen website wil zetten, dan is er wel toestemming vereist. De rechthebbenden kunnen publicatie uiter- aard weigeren of een willekeurig bedrag vragen, ook als er met de online publicatie geen inkomsten worden gegenereerd.

Nieuwe inkomsten en vergoedingen

Duidelijk is dat er geen relatie bestaat tussen het realiseren van inkomsten en de vergoeding van de rechthebbenden. Het is de vorm van gebruik die bepaalt of er toestemming nodig is, en of er dus een vergoeding betaald moet worden. Deze verplichting bestaat namelijk alleen als er sprake is van openbaarmaken of verveelvoudigen van het werk.

In de BMICE publicatie worden vier verschillende oplossingen tegen elkaar afgewogen om met de nieuwe auteursrechtenproblemen om te gaan. Elk heeft een geheel eigen pakket aan maatregelen en acties die ondernomen zouden moeten worden.

Lees hier [site in beta, link volgt later] het hoofdstuk over Auteursrecht uit de BMICE-publicatie.