Locatieve media voor onroerend erfgoed
Een onderzoek naar de wenselijkheid van QR-codes in de openbare ruimte
Door: Tessel van Leeuwen
Het doel van mijn scriptie was om antwoord te geven op de hoofdvraag: “In welke mate zijn QR-codes geschikt om de kennis over onroerend erfgoed bij een breed publiek te vergroten?”. Om op deze vraag antwoord te kunnen geven, heb ik drie cases in mijn scriptie opgenomen: UAR van het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam, de IJdijkenroute van Sparked (ijdijkenroute.nl) en het QR-code project van het Amsterdam Toerisme en Congres Bureau. Ook heb ik een publieksonderzoek uitgevoerd. De projecten die in dit onderzoek zijn opgenomen maken gebruik van: QR-codes op stickers, QR-codes op stoeptegels, QR-codes op bordjes en QR-codes geplaatst op een informatiebord.
Het begrip “locatieve media” lijkt het meest geschikt voor digitale media, die van toepassing zijn op echte plaatsen. QR-codes zijn een vorm van locatieve media en worden zowel door de commerciële sector als de erfgoedsector steeds vaker ingezet. Naast de toename van het toepassen van QR-codes, zijn er ook andere nieuwe en opkomende technologieën: Augmented Reality, Points of interest op basis van GPS, NFC en beeldherkenning. Aan de hand van de Hype Cycle van Gartner kan geconcludeerd worden dat QR-codes nog 2 tot 5 jaar nodig hebben voordat het relevant en toe te passen is op de brede markt.
Om de ervaringen van erfgoedinstellingen met het inzetten van locatieve media in de openbare ruimte in kaart te brengen heb ik in mijn scriptie drie cases opgenomen. De instellingen hebben deels dezelfde valkuilen als meevallers gehad als het gaat om het inzetten van locatieve media. Zo wordt het onderdeel content vaak onderschat. Het verzamelen van de content, het historisch correct zijn van de content en het maken van te weinig afspraken met deelnemende partijen over de content zorgde ervoor dat de projecten langer duurde dan verwacht en daardoor meer kosten met zich mee brachten. Een meevaller is dat de instellingen als innovatief worden gezien.
Uit het publieksonderzoek, een online-enquête (150), blijkt dat 70% van de respondenten in het bezit is van een smartphone. De iPhone en toestellen met Android zijn het populairst. Oude media wordt door de respondent ook geraadpleegd voor informatie over erfgoed, maar er is een grote toename van het gebruik van nieuwe media. De respondent is na het scannen van een QR-code in het bijzonder geïnteresseerd in informatie over het verleden, het heden en de binnenkant van het gebouw. Als extra functies vindt de respondent een kaart van de omgeving, een knop met meer informatie en het delen op sociale media relevant. Als het gaat om het inzetten van QR-codes bij onroerend erfgoed, is de leeftijdscategorie 16-25 het meest geïnteresseerd. De leeftijdscategorie 26-35 is minder geïnteresseerd in de nieuwe technologie QR-codes, maar vind informatie over erfgoed op locatie wel interessant.
Door het gebruik van QR-codes kunnen organisaties hun bezoekers een beleving buiten de vier museummuren bieden. Het publiek gebruikt zijn eigen smartphone en ervaart het erfgoed veel persoonlijker en ook interactiever. Het delen van die ervaring via sociale media is dan een logische volgende actie. Lees of download hier het volledige onderzoek.