outside the box

In een vorig leven heb ik een opleiding gevolgd aan De Jelburg in Baarn. Het vakkenpakket van deze HBO opleiding bestond in de late jaren 70 uit een mengsel van sociale en creatieve lessen. Methodiek/agogiek en psychologie naast drama en volksdansen. Bij alles stond de persoonlijke ontplooiing en het groepsproces centraal. Hele ochtenden gingen op aan de vraag of er nu wel of niet leespauzes moesten worden ingelast voor studenten die de gestencilde stukken thuis niet hadden bestudeerd. Er was geen jaar zonder een langdurige bezetting van de school en mijn klasgenoten schreven scripties over hun ervaringen in Amsterdamse Krakersbolwerken.

Tegen de verwachting in heb ik geen hekel gekregen aan de opleiding en de softe aanpak van het lesprogramma. Ik heb een goed inlevingsvermogen opgebouwd en schrik niet terug voor een groepsproces waar ik word geconfronteerd met mijn tekortkomingen. Ik hou ervan uitgedaagd te worden om de zaak eens van een geheel andere kant te bekijken en over grenzen heen te stappen. Een uitermate nuttig middel tegen een gezapig geworden dagelijkse praktijk en vastgeroeste denkpatronen. Ik heb echter ook geleerd dat het “outside the box” denken niet te vaak en zeker niet te lang moet worden ingezet. Anders wordt het een kunstje en doel op zich. Na verloop van tijd moet er gewoon weer gewerkt worden met, als het meezit, wat nieuwe en frisse inzichten.

In de afgelopen 10-15 jaar is de gezapige praktijk van de erfgoedsector vaak aan de orde gesteld en zijn instituten en medewerkers veelvuldig met zichzelf geconfronteerd. De opkomst van de digitale media bracht ingesleten zekerheden aan het wankelen en een nieuwe generatie rammelde aan de poort. Goeroes  verkondigden luidkeels dat nu niets meer zo zou zijn zoals vroeger. Om niet afgeserveerd te worden als een behoudzuchtige traditionalist, moest je wel meebewegen. Dit leverde echter niet alleen succesvolle experimenten en frisse vernieuwing op. Digitale media werden vaak kritiekloos omarmd, met innovatie als enig doel. Bij gebrek aan ervaring en kennis leverden velen zich volgzaam over aan handige nieuwkomers, die pretendeerden precies te weten hoe het moest.

Het wordt langzaamaan tijd dat we de balans opmaken van de afgelopen tijd. Natuurlijk was het een nuttige periode die veel inzichten heeft opgeleverd. Maar misschien moeten we constateren dat de erfgoedsector voorlopig even genoeg is opgeschud en we weer over moeten gaan tot de orde van de dag. Een praktijk waarin hippe appjes worden beoordeeld op bestudering van de doelgroep, effectiviteit van het middel en educatieve waarde in plaats van alleen op vormgeving, technologie en innovatie. We hebben langzaamaan genoeg ervaring om de oude wijn in nieuwe zakken te onderscheiden van  de werkelijk nieuwe gereedschappen. Laten we ons concentreren op digitale media waar we dingen mee kunnen doen die we tot nu toe nog niet deden en waarvoor we dus beleid en plannen moeten maken die bij ons passen. Het wordt tijd voor een rondje “inside the box” denken.