Van alles te vieren, maar vooral de samenwerking!

Soms lijkt het alsof we met z’n allen al jaren bezig zijn met websites, weblogs, collecties online plaatsen maar een andere keer besef ik hoe kort deze periode is ten opzichte van bijvoorbeeld het bestaan van archieven en musea. Op de tijdlijn van Chronozoom is internet niet meer dan een speldenprik. Niettemin is dit voor mij een moment om wat (persoonlijke) mijlpalen te benoemen.
Dit jaar is het een kleine vijftien jaar geleden dat ik me voor het eerst echt voor internet ging interesseren (een jaar later ging ik er daadwerkelijk mee aan de slag) en het is tien jaar geleden dat ik me voor het eerst als zzp’er inschreef bij de Kamer van Koophandel. Toen koos ik alsnog voor een baan, want ook toen was de economie niet heel erg stabiel. Hoewel vijftien jaar voor internet begrippen als behoorlijk lang klinkt, stelt het niks voor ten opzichte van de ontzagwekkende staat van dienst die veel collega’s in de erfgoedsector hebben.

In januari 2006 was ik begonnen met een weblog over crossmedia, ideeontwikkeling, innovatie en duurzaamheid dat nog steeds bestaat (zie afbeelding), maar inmiddels vooral over innovatie, duurzaamheid en vooral idee-ontwikkeling gaat (ideation+concepting).
Mede door de drukte met het weblog van Erfgoed 2.0(en tussendoor o.a. Collectiewijzer, BMICE, de VSC leden-community, Locatie+Beleving Lab) kom ik nog maar nauwelijks toe aan schrijven voor dat eerste weblog. Wel staan er 247 blogposts op, van sommige was ik het bestaan en de inhoud zowat vergeten.

Eind 2007, vijf jaar geleden bijna, besloot ik eindelijk 100% zzp’er te worden en me intensiever dan daarvoor te richten op erfgoed en museale vraagstukken.
Dit jaar, in september, bestaat het Erfgoed 2.0 weblog 5 jaar en daarmee ook het netwerk dat rond het weblog gegroeid is. Vijf jaar lijkt wederom heel wat, maar ten opzichte van andere organisaties of professionals in de sector is het Erfgoed 2.0 netwerk bijna een start-up te noemen. Terwijl ik dit schrijf, zijn er alweer een stel nieuwe start-ups en andere initiatieven bijgekomen, ook in de erfgoedsector. Ik vind het belangrijk om deze ontwikkelingen steeds in de grotere context van de gehele erfgoedsector, en de ontwikkelingen die daarin de afgelopen drie eeuwen hebben plaatsgevonden, te blijven zien. Maar ondanks mijn neiging om e.e.a. te blijven relativeren, denk ik dat het toch tijd is om te overdenken wat er de afgelopen jaren dan daadwerkelijk bereikt is en wat dat kan betekenen voor de toekomst.

Aanvankelijk had ik Erfgoed 2.0 opgezet als een tijdelijk project met de studenten van de toenmalige module ‘Communicatie en e-Cultuur’ in een minor aan de Reinwardt Academie. En nog steeds gat het bij Erfgoed 2.0 om: “Erfgoed & Nieuwe Media en de veranderingen die daardoor plaatsvinden, toegankelijk maken en houden van erfgoed, publiek laten participeren, slimme manieren van (samen)werken bedenken, betekenis en beleving genereren en daar uiteindelijk nog iets aan verdienen ook, daar is het steeds over gegaan. Met het doel om kennis en ervaring hierover uit te wisselen.

Er zijn periodes geweest waarin nauwelijks iets op het weblog gebeurde, omdat we het simpelweg te druk hadden met projecten en lesgeven. Dat merken we dan in de bezoekcijfers: is er niks nieuws te lezen, dan komen er weinig bezoekers. Alleen wat mensen die naar specifieke onderwerpen op zoek zijn, vinden dan wel iets in het archief. Maar er zijn ook drukke dagen qua bezoek, soms tot bijna 900 bezoekers. Al met al telde het weblog in maart 2012 z’n 100.000e ‘view’ (nu 102,211)!
En we zijn nu bezig om met wat meer auteurs het weblog te vullen, opdat de regelmaat omhoog gaat en meer, diverse onderwerpen en invalshoeken aan bod kunnen komen. Dus mocht je interesse hebben om te posten over cultureel erfgoed projecten, museale toepassingen, archieven, verhalenplatforms, participatie, conferenties, praktijkervaring, nieuwe media, innovatie, disrupties, transities, open data, smartphones met collecties, etc. etc. dan ben je van harte welkom.

Intussen is aan het weblog een LinkedIn groep toegevoegd met nu ruim 3.000 leden (ten tijde van dit schrijven 3.038 leden) en het twitterkanaal @erfgoed20 met ruim 3.000 volgers (3.148). Daaraan is intussen ook Erfgoed Nieuws gelinkt, een twitter kanaal (1.251 volgers) en een dagelijkse ‘wrap-up’ van nieuws over musea, archieven, monumenten en meer zoals dat voornamelijk via twitter gedeeld wordt. Dit paper.li magazine is inmiddels ruim 4.000 keer bekeken (4430).
Dan is er nog een facebook pagina, ook voor Erfgoed Nieuws, waar we overigens nog niet zo heel veel mee doen, maar wel contacten hebben opgebouwd in Vlaanderen. En we zijn aanwezig op Slideshare (naast presentaties ook scripties!), Quora, YouTube, Vimeo, Flickr, Memolane, ScoopIt! en natuurlijk ook Pinterest. In de afbeelding is een ‘board’ te zien waarop we ideevorming omtrent het ‘excentrieke museum’ willen bevorderen.

Het voorgaande is allemaal liefdewerk-oud-papier. In dat opzicht past het goed binnen de erfgoedsector waar ongelooflijk veel bewerkstelligd wordt door vrijwilligers die zich vanuit betrokkenheid en voorliefde inzetten voor erfgoed instellingen. Nu word ik wel gevraagd om lezingen te geven, te adviseren of aan te schuiven bij een expertmeeting en dat is deels vanwege mijn ervaring met en aanwezigheid op Erfgoed 2.0, maar is dat eigenlijk niet een beetje vreemd? Ik opereer dan namens een netwerk waar een paar duizend mensen lid van zijn en geef ik dan mede namens die leden een lezing of advies? En erfgoed 2.0 wil het liefste samenwerken, bijdragen leveren aan bestaande initiatieven, platforms en netwerken. Toch hebben we bijvoorbeeld bij het BMICE project, hoe interessant het ook was, gemerkt dat de verhouding ten opzichte van organisaties als DEN of Kennisland een beetje scheef was; hoe zeer we elkaar onderling ook waarderen. Erfgoed 2.0 was qua organisatie niet meer dan een naam. Het is in de praktijk soms lastig dat zo’n netwerk geen officiële organisatie is en daarom zelf niet heel veel kan ondernemen om het eigen bestaan zeker te stellen; laat staan subsidie aanvragen of fondsen werven. Tot nog toe hebben we weliswaar met ‘gratis’ middelen gewerkt, getuige dit weblog. Maar alles wat wij gratis gebruiken, gebruikt ons ook gratis en dat vind ik niet altijd prettig. Dus daar moesten we daar iets aan doen.

In september 2011 hebben Simone en ik een stichting opgericht: Stichting E30. Dit is nu de organisatie achter het Erfgoed 2.0 netwerk en alles wat daarbij hoort. Momenteel zijn we daarvoor een bestuur (Raad van Toezicht) en een Comité van Aanbeveling aan het samenstellen. Op die manier hopen we het Erfgoed 2.0 netwerk onafhankelijk, maar zorgvuldig beheerd voort te laten bestaan. Uit naam van Stichting E30 worden nu ook diensten aangeboden, zoals trainingen en workshops. Meer daarover is te lezen op de website van Stichting E30. In september 2012 vieren we zodoende het éénjarige bestaan de Stichting en we gaan er vanuit dat we in 2021 het tienjarig bestaan vieren.
[update] Onlangs hadden we een gesprek bij de Rijks GebouwenDienst (RGD) om te praten over de gedroomde locatie voor Stichting E30: Trompenburgh, waarvoor we een uitgebreid voorstel hebben ingediend. Maar daar liepen we toch tegen een rijksoverheid aan die op sommige punten niet zo makkelijk kan bewegen als wij wel zouden willen. Niet iedereen is er van overtuigd dat het ondernemerschap goed valt te combineren met ideële doelstellingen. Dus ligt daar een taak voor Stichting E30… We gaan het dus nog een keer proberen om bij Trompenburgh leven in de ouwebrij te brengen. Lukt dat niet: geen nood, de plannen blijven even waardevol en kunnen elders gerealiseerd worden. Lukt het wel: dan hopen we daar, maar ook op veel andere locaties onze Erfgoed 2.0 connecties maar ook nieuwe vrienden te verwelkomen.

Wat ik echter bij alle getallen, jaren en plannen nog steeds het allermooist vind, is dat ik wekelijks mensen ontmoet die ik nog niet kende, stuk voor stuk leuke, interessante, getalenteerde mensen. En dat ik telkens nieuwe toepassingen leer kennen, andere gezichtspunten ontdek en dat we met elke nieuwe samenwerking weer andere problemen overwinnen. Die plaats maken voor de volgende uitdagingen. Het is een complexe sector, die van het cultureel erfgoed, maar wel één waar je hartgrondig verslingerd aan kunt raken. Dat komt in mij  geval minder door de collecties, hoe bijzonder die ook zijn, dan door de mensen.
Ik verwacht dat we het komende decennium een ontwikkeling zullen zien waarin de media steeds meer en naadlozer geïntegreerd raken in ons dagelijkse en vooral ons sociale leven. Daardoor zullen sociale structuren veranderen, misschien niet altijd even disruptief als we soms zouden willen, maar niettemin ingrijpend genoeg. Daarin kan het museum, of eigenlijk elke erfgoedinstelling, een belangrijke plek innemen als broedplaats, als incubator, als hub en vooral als ontmoetingsplek waar betekenisvolle gesprekken plaatsvinden.